-
ترخیص کالا
انجام تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و همچنین صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرائی آن منوط به تنظیم اظهار نامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک میباشد. اظهار کننده موظف است اسناد لازم را از قبیل سیاهه خرید، گواهی مبدأ، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز که مقررات و قوانین مربوطه تعیین نموده است به اظهارنامه پیوست نماید.
براساس قانون مقررات صادرات و واردات کالاهای صادراتی و وارداتی به سه گروه زیر تقسیم گردیده است:
۱- کالای مجاز : کالایی است که صدور یا ورود آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد.
۲- کالای مشروط : کالایی است که صدور یا ورود آن با کسب مجوزهای مربوطه امکانپذیر میشود.
۳- کالای ممنوع : کالایی است که صدور یا ورود آن به موجب شرع مقدس اسلام و یا به موجب قانون ممنوع میباشد.
کالایی که برای ورود یا صدور آن اظهارنامه گمرکی تسلیم گمرک گردیده است، به لحاظ انطباق با مندرجات اظهارنامه و اسناد و مدارک و قوانین مربوطه مورد بررسی قرار میگیرد. و چنانچه مغایرتی وجود نداشته باشد نسبت به صدور پروانه گمرکی و ترخیص آن اقدام میگردد.
-
نظام گمرکی اطلاعات رایانهای (نگار)
گمرک جمهوری اسلامی ایران ضمن تدوین برنامهای جامع جهت اصلاح نظام سنتی خود، با همکاری ً برنامة عمران سازمان ملل متحد ً و ً کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد ً مصمم گردید که سیستم موجود کامپیوتری خود را بهبود بخشیده ، تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا را تا حد ممکن، تسهیل نماید.
به منظور تحقق این امر، بهرهگیری از ً نظام گمرکی اطلاعات رایانهای ( نگار) در دستور کار گمرک ایران قرار گرفت.
با عملیاتی شدن این سیستم در بخش صادرات و واردات بسیاری از مراحل مربوط به تشریفات ترخیص کالا، بهویژه مواردی که نیاز به تصمیمگیری و نظر کارشناسی ندارد، از طریق رایانه صورت میگیرد و با توجه به برخورداری آن از قابلیتها و امتیازات مختلف و متعدد، از روش سنتی پیشین کاملاً متمایز و ممتاز میباشد. در این زمینه میتوان به برخی از مزایا و امتیازات این سیستم اشاره کرد:
۱- استفاده از فرم بین المللی سند واحد اداری (S.A.D) به عنوان اظهارنامه.
با توجه به کدگذاری اطلاعات و استفاده از جداول کنترلی مرجع که مشتمل برمشخصات افراد، کالاها، کشورها، میباشد، ورود این قبیل اطلاعات و گزارشگیری از آنها سریعتر و دقیقتر انجام میشود.
۲- حذف نسخههای اضافی اظهارنامه و استفاده از یک فرم استاندارد.
۳- محاسبه وصولیهای گمرک از طریق رایانه با حداکثر سرعت و دقت لازم.
۴- حذف دفتر کوتاژ و اختصاص شماره ثبت به وسیله رایانه
۵- حذف دفتر ژورنال و اختصاص شماره ثبت به وسیله رایانه
۶- کنترل مجوزهای لازم جهت ترخیص کالا از طریق ارائه کدهای مربوطه توسط سیستم.
۷- ارائه انواع گزارشات آماری، اقتصادی، تجاری و گمرکی در کوتاهترین زمان ممکن.
۸- صدور پروانه ترخیص کالا از طریق رایانه
* علاوه برامتیازات یاد شده میتوان به قابلیتها و توانائیهای زیر هم اشاره نمود:
۱- امکان پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از طریق سیستم الکترونیکی بانکی.
۲- امکان تعیین ارزیاب از طریق سیستم و تقسیم اظهارنامهها در بین آنها
۳- امکان انتخاب مسیر ترخیص کالا براساس اطلاعات موجود در سیستم ( مسیر سبز، زرد و قرمز)
۴- امکان کنترل ترانزیت کالا در مبدأ و مقصد از طریق رایانه
۵- امکان اظهار کالا از راه دور با استفاده از پست الکترونیکی(E –Mail) و تجهیزات مخابراتی.
۶-امکان کنترل ارزش کالا با استفاده از سوابق ارزش موجود در رایانه.
۷- امکان استفاده از حسابهای اعتباری و پیشپرداخت در برنامه حسابداری.
۸- امکان تبدیل اطلاعات اظهارنامه موجود در سیستم به کدهای EDI و فراهم آوردن زمینه مبادله الکترونیکی اطلاعات
۹- امکان استفاده از برنامه رایانهای فهرست کل بار (مانیفست) جهت کنترل میزان کالاهای وارد شده و تسویه آنها از دفاتر انبار.
۱۰- امکان ایجاد ارتباط سیستمی با دفاتر حقالعملکاران ، بانکها، شرکتهای بیمه و مؤسسات حمل و نقل و فراهم آوردن زمینه ایجاد ً مرکز تجاری ًو دستیابی به ً تجارت بدون کاغذ ً.
گمرک جمهوری اسلامی ایران مصمم است با استمرار طرح تجهیز گمرکات عمده کشور به نظام گمرکی اطلاعات رایانهایً نگار ً طیف وسیعی از مــسائل و مشکلات موجود گمرکی کشور را حل و فصل نماید و زمینه را برای سهولت در امر مبادلات بازرگانی، واردات و صادرات فراهم سازد، چراکه اعتقاد داریم برای افزایش کارایی بخش تجارت گام اصلی نوسازی نظام گمرکی و تجهیز آن با روشها و امکانات جدید و پیشرفته است.
ترخیص کالای وارد شده به گمرک از یک فرایند خاص و تخصصی برخوردار است که تحت عنوان تشریفات گمرکی ترخیص کالا شناخته می شود.در این بخش به توضیح واردات قطعی می پردازیم یعنی کالاهایی که قرار است در قلمرو گمرکی بماند و حقوق ورودی صرفا از این کالاها اخذ می شود در بقیه رویه ها ضمانت می گذارند.
-
مراحل ترخیص کالا
برای ترخیص کالای واردات قطعی مراحل زیر طی می شود
- تنظیم اسناد و ورود داده
- احراز هویت و اظهار کالا
- کنترل های گمرکی
- پرداخت و صدور سند ترخیص
- بارگیری و خروج کالا
- کنترل های بعد از خروج کالا
- تنظیم اسناد و ورود داده
صاحب کالا یا نماینده وی در بدو ورود به گمرک باید اسناد را داشته و کنترل نهایی آنها آماده اظهار باشد.اسناد مورد نیاز برای اظهار کالا
- اظهارنامه واردات قطعی (پیش نویس و فرم تکمیل شده)
- کپی کارت بازرگانی معتبر
- قبض انبار
- بارنامه
- ترخیصیه
- گواهی مبدا
- فاکتور یا سیاهه خرید
- اعلامیه تامین ارز با نامه برات (در صورتی که روش پرداختاعتبار اسنادی برات باشد).
- پروفرما (پیش فاکتور)
- مجوز ثبت سفارش
- لیست عدل بندی
- بیمه نامه
- پروانه بهره برداری (حسب مورد برای شرکت های تولیدی)
- کاتالوگ و بروشور(حسب مورد)
- مجوزهای قانونی برای ترخیص کالا از قبیل گواهی بهداشت،استاندارد،انرژی اتمی،قرنطینه نباتی،و… برخی از این مجوزهای گمرکی بعد از اظهار و در زمان ترخیص از سازمان مربوطه اخذ می شود.ولی عموما این مجوزها در زمان ثبت سفارش اخذ می شوند و بعد از رسیدن کالا و شروع کنترل های گمرکی سازمان مربوطه با برسی اسناد و نمونه کالا اقدام به صدور مجوز نهایی میکند.
- وکالتنامه رسمی ،کارت حق العملکاری
- پروانه صادراتی (در صورتی که وارداتدر مقابل صادرات انجام شود)
یکی از اطلاعات مهم در اظهارنامه حقوق ورودی می باشد که در اظهارنامه محاسبه می گردد ابن مبلغ در واقع ضرب ارزش گمرکی در ماخذ (درصد ذکر شده در مقابل تعرفه کالا) می باشد.تکمیل اظهارنامه امری تخصصی و مهم است که اشتباه در تکمیل این فرم ضرر های مالی سنگینی را به دنبال دارد.پس از تکمیل فرم دستی اطلاعات در سیستم تایپ می گردد.در چند سال اخیر با استفاده از سیستم کدینگ اطلاعات هر فرد اعم از صاحب کالا یا کارگزار در کامپیوتر ثبت می شود و افراد با داشتن این شماره کدینگ و ذکر آن میتوانند در کلیه گمرکات فعالیت کنند و اطلاعات آنان قابل بازیابی است.
-
احراز هویت و اظهار کالا
بررسی های گمرکی رسما با تحویل اسناد از سوی اظهار کننده کالا آغاز می شود .که در واقع به عهده ی دایره ی احراز هویت یا همان دایره فنی است که اسناد را تطبیق می دهد و در آخر شماره ثبت یا کوتاژ را با مهر درج می کند.در دایره فنی چند فعالیت مختلف انجام می شود که عبارت است از:
- احراز مالکیت
- احراز صلاحیت صاحب کالا
- بررسی اسناد
-
احراز مالکیت
گمرک قبل از هر چیز مالکیت شخصی که اظهار به نام اوست را تنظیم و ثبت نماید .در واقع صاحب کالای بازرگانی شخصی است که اسناد خرید به نام او صادر و از طرف بانک مهر شده و حواله ترخیص نیز به نام او باشد.مالکیت در گمرک از روی بارنامه و قبض انبار احراز می شود.
-
احراز صلاحیت صاحب کالا
به آن احراز شرایط نیز گفته می شود شرایطی که در این وهله مورد بررسی قرار می گیرد عبارت است از:
۱- عدم بدهی به گمرک
۲- فقدان ،عدم اعتبار یا ابطال کارت بازرگانی
۳- محرومیت قانونی صاحب کالا از دخالت در اموال خود
۴- موارد قانونی که مانع دخالت فرد در امور تجاری باشد
-
بررسی اسناد
در این بررسی مندرجات اظهارنامه(از جمله اطلاعات مربوط به کالا،وزن،بسته بندی،کشور سازنده،کشور طرف معامله،مشخصات اسناد بانکی،تعرفه کالا) با سایر اسناد انطباق داده می شود در این مرحله سند حمل و قبض انبار الزامی است ولی بعضی اسناد را می توان با گذاشتن سپرده و تعهد کتبی قبل از خروج کالا ازگمرک تحویل داد.در صورت عدم مغایرت شماره ثبت یا کوتاژ درج می شود و تاریخ روز اظهار درج می گردد.بعد از درج شماره کوتاژ کالا اظهار شده تلقی می گردد.
-
تعیین مسیر
در گمرک با استفاده از سیستم مدیریت ریسک از سه مسیر زرد و قرمز و زرد استفاده می شود.در هر صورت گمرک معمولا اسناد کالا،ارزش،شماره تعرفه،مجوزهای مورد نیاز ترخیص،و خود کالا را مورد بررسی قرار می دهد.در مرحله احراز هویت و تعیین مسیر معمولا کارشناس فنی،کارشناس مسیر،ارزیاب،کارشناس ارزش مشخص می شوند.کارشناس فنی و کارشناس مسیر اسناد و ازامات ورود (مجوزهای مورد نیاز) را بررسی می کند،ارزیاب به ارزیابی و بررسی فیزیکی کالا می پردازد و کارشناس ارزش نیز تناسب ارزش اظهاری را با ارزش استنباطی گمرک کنترل می کند.