• حقوق‌ گمركی و تعرفه گمرکی چیست؟

وجوهی كه در گمرك از كالاهای وارداتی دریافت می‌شود، به چند دسته تقسیم می‌شود.
حقوق و عوارض است كه نوعی مالیات غیرمستقیم است و دیگری هزینه‌هاست كه در مقابل انجام خدمت وصول می‌شود؛ مثل هزینه تخلیه و بارگیری، آزمایش، استاندارد و انبارداری.
حقوق و عوارض توسط گمرك وصول می‌شود ولی هزینه‌ها توسط سازمان‌های ارائه‌كننده خدمت مثل سازمان بنادر در بنادر، انبارهای عمومی در گمركات داخلی و سازمان ملی استاندارد وصول می‌گردد. حقوق ورودی كه در بند (ح) ماده یك قانون امور گمركی تعریف شده شامل دو قسمت است:
۱ ـ حقوق گمركی (كه برای همه كالاها ۴ درصد است و توسط مجلس وضع شده است).
۲ ـ سود بازرگانی كه توسط دولت تعیین می‌شود.

البته مالیات‌ها و عوارض دیگر از جمله۹درصد از مالیات ارزش افزوده، ۴ درصد از كالاهای فرهنگی، یک درصد از مجموع حقوق گمركی و سود بازرگانی ( حقوق ورودی ) به عنوان عوارض هلال احمر نیز از واردات انواع كالاها و به تناسب نوع و حجم كالا دریافت می‌شود.

• مفهوم تعرفه گمرکی

تعرفه عبارت است از مالیات و عوارضی كه دولت‌ها به دلایل حمایتی، مالی یا تركیبی از آنها از كالاها اخذ می‌كنند.
اصطلاحا این دریافتی به حقوق گمركی Customs Duties موسوم است.
تعرفه گمركی ممكن است براساس ارزش كالا دریافت شود كه در این صورت، آن را تعرفه ارزشی می‌نامند و به روش‌های مختلف محاسبه و دریافت می‌شود.

1. سامانه الکترونیکی تعیین ارزش گمرکی کالا (TSC)

سامانه الکترونیکی تعیین ارزش گمرکی کالا (TSC) طی نزدیک به یک سال از شروع به کار خود توانسته است اطلاعات مربوط به ارزش بیش از ۷۰ هزار رکورد را ثبت کند. این امر به صاحبان کالا امکان می‌دهد تا به ارزش‌های یکسان در سطح گمرکات دست یابند و از میزان پرونده‌های اختلافی به میزان چشمگیری کاسته شود.
سامانه (tariff specific cod) TSC یا تعیین شناسه ارزش کالا برمبنای مشخصه‌های تعرفه‌ای کالا است و با توجه به خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، مدل و سایر مشخصات فنی که به آن کالا اختصاص دارد، یک چهار رقمی در انتهای هر ردیف تعرفه کالا پیش‌بینی شده است. این براساس مشخصات کامل تری از کالا برای تعیین ارزش برای هر واحد کالا طراحی شده است که شناسه ارزش کالا نامیده می‌شود.
به این منظور، طی فراخوان عمومی از همه واحدهای تولیدی، بازرگانی و تجار در تکمیل بانک اطلاعات ارزش دعوت به همکاری به‌عمل آمد و با ارایه مدارک و مستندات و یا سوابق ترخیص مورد تایید این دفتر در چارچوب ماده ۱۴ و ۱۵ قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن ارزش‌های مذکور در بانک اطلاعات ارزش ثبت شد و هم‌اکنون تغییرات قیمتی به‌طور مستمر توسط کارشناسان دفتر بررسی و تعیین ارزش و تعرفه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
با وجود اینکه از اجرای این سامانه بیش از یک سال نمی‌گذرد، اما تاکنون بیش از ۷۰ هزار رکورد ارزش ثبت شد. از مزایای راه‌اندازی این سامانه یکسان‌سازی چگونگی ارزشگذاری کالا در همه گمرکات کشور است، به گونه ای که از اعمال سلیقه‌های فردی در امر رسیدگی و تعیین ارزش کالا و تعرفه جلوگیری به عمل می‌آید.
هر چند این سامانه، یک سامانه جدید است، ولی با راه‌اندازی این بانک اطلاعات، اختلافات به حداقل رسیده، مگر در مورد کالاهایی که سطح قیمت‌های آنها بطور دائمی در حال تغییر است و در این زمینه اگر ذینفع مستنداتی به این دفتر یا گمرکات اجرایی ارائه دهد در حداقل زمان ممکن مورد بررسی و بازبینی قرار می‌گیرد و ویرایش می‌شود. البته برای ویرایش، الزامی به مراجعه به دفاتر ستادی نبوده و اظهارکنندگان می‌توانند به هنگام اظهار کالای خود و با درج شناسه ارزش که قبلاً به ثبت رسیده و ارائه مستندات ارزش جدید، کالای خود را اظهار و کارشناسان گمرکات اجرایی ضمن بررسی مستندات با رعایت مواد قانونی پس از تایید برای ویرایش از طریق سامانه EPL ثبت و به منظور بررسی و ثبت نهایی به دفتر ستادی ارسال کنند.
در مواردی که درخصوص ارزش‌های تعیین شده بین صاحب کالا و گمرک اختلاف نظر وجود داشته باشد، می‌توانند با رعایت ماده ۴۵ قانون امور گمرکی نسبت به ترخیص کالا اقدام و سپس پرونده به کمیسیون‌های رسیدگی به اختلافات گمرکی و تجدید نظر ارسال شود.
با توجه به اینکه بانک اطلاعات ارزش تحت وب و در بستر شبکه گمرک (اینترانت) در زیر سامانه کارشناس متمرکز در دسترس همه گمرکات اجرایی است و از طرفی در بستر شبکه اینترنت به آدرسepl.irica.ir/TscViewPage در دسترس صاحبان کالا است، منجر به این شده که با رعایت عدالت مالیاتی و یکسان‌سازی بررسی و تعیین ارزش، در فرآیند ترخیص کالا تسریع و تسهیل و روان‌سازی تجاری شود.
طبیعی است برای کالاهایی که شناسه ارزش آنها ثبت شده است پس از درج چهار رقمی شناسه ارزش به هنگام اظهار، کارشناس گمرک صرفاً نسبت به تطبیق مشخصات کالاهای اظهاری و کالای ثبت شده اقدام و این امر باعث افزایش سرعت و به حداقل رسیدن زمان رسیدگی به ارزش و تعرفه می‌شود.
در سیستم سامانه جستجوی ارزش کالا (tsc ) کارشناس‌های در گمرک ایران مسئولیت ارزش گذاری کالاهای وارداتی را طبق تعرفه‌های که برایشان تقسیم بندی شده است بر عهده دارند و نسبت به بروزرسانی آنها از طریق سوابق وارداتی در کلیه گمرکات کشور با توجه به مشخصات کالا ،مارک،مدل،کشور سازنده و ماهیت و جنس کالا یا سایتهای فروش خارجی و داخلی و همچنین فاکتورهای فروشی داخل کشور مورد بررسی قرار می‌دهند و در سامانه جستجوی ارزش کالا تی اس سی( tsc) ثبت می‌گردد که اشخاص یا شرکت‌های که تخصص در زمینه واردات و ترخیص کالا دارند با استفاده از این ابزار ، سوابق گمرکی و تسلط بر قوانین و بخشنامه‌ها می‌توانند جهت اظهار و ترخیص صحیح اقدام به تعیین ارزش کالاهای وارداتی می‌نمایند.

• سیستم ارزش گمرک TSC

یکی ار مهم‌ترین تغییراتی که در مراحل ترخیص کالا در تجارت الکترونیکی کشور بوجود آمد، ارائه اطلاعات ارزش کالاهای وارداتی ( tsc ) و به روز رسانی آن توسط گمرک ایران میباشد که با پایه گذاری سیستم اظهار از دور( epl) سامانه جستجوی ارزش کالا (tsc) برنامه ریزی گردید
رشد کردن تجارت الکترونیک در چند سال اخیر و پیشرفت ابزارها و شبکه‌های گسترده اینترنتی موجب آن گردیده است که گمرک ایران هم جهت تبادل اطلاعات با کشورها برای جهانی شدن فرایند تجارت و ترخیص کالا اقدام به استاندارد سازی بین المللی و تغییرات در تجارت سنتی خود را عملیاتی نماید.
تفاوتی که تجارت الکترونیک با تجارت سنتی دارد در این است که اظهارنامه گمرکی و مراحل ترخیص کالا بصورت سیستمی انجام می‌گردد ، بدین صورت که کلیه سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی نظیر شرکت‌های حق العملکاری گمرکی (ترخیصکار) شرکت‌های حمل و نقل بین المللی ، وزارت بازرگانی (ثبتارش)، سازمان امور مالیاتی ،وزارت صنایع و معادن ، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ، اداره کل تجهیزات پزشکی ، انرژی اتمی ، وزارت ارشاد اسلامی ……..که با گمرکات سراسر کشور جهت تشریفات گمرکی ، ترخیص کالا و صدور مجوزهای مربوطه در ارتباط هستند اسناد بصورت سیستمی و بدون مراحل کاغذی به گمرکات اجرایی متصل هستند.
یکی از مهمترین تغییراتی که در مراحل ترخیص کالا در تجارت الکترونیکی کشور بوجود آمد ،ارائه اطلاعات ارزش کالاهای وارداتی tsc و به روز رسانی آن توسط گمرک ایران می‌باشد. که با پایه گذاری سیستم اظهار از دور( epl) سامانه جستجوی ارزش کالا (tsc) برنامه ریزی گردیده است.